watbanmai

ประวัติของบ้านดอนมูล
สถานที่ตั้ง หมู่ 8 ตำบลบ้านปวง อำเภอทุ่งหัวช้าง จังหวัดลำพูน อยู่ทางทิศใต้ของอำเภอห่างจากที่ว่าการอำเภอทุ่งหัวช้างประมาณ 17 กิโลเมตร การคมนาคมใช้ทางบก โดยมีถนนสายลี้-ลำปาง และสายบ้านปวง-ทุ่งหัวช้าง โดยมีรถโดยสารผ่านทุกวัน ประชากรในหมู่บ้านเป็นคนเมืองเหนือ ภาษาที่ใช้สื่อสารกันในหมู่บ้านส่วนใหญ่ เป็นภาษาท้องถิ่น คือ ภาษาคำเมือง การนับถือศาสนาพุทธควบคู่กับการนับถือผี โดยมีวัดดอนแก้วเป็นศูนย์รวมชาวบ้าน บ้านดอนมูล การประกอบอาชีพทางการเกษตร 90% และอีก 10% ประกอบอาชีพรับราชการ รับจ้าง ทอผ้า และอื่นๆ ประชากรในหมู่บ้านมีทั้งหมดจำนวนครอบครัว 167 ครอบครัว อาณาเขตติดต่อของหมู่บ้าน คือ ทิศเหนือ อาณาเขตติดต่อกับ เขตป่า หมู่ 6 บ้านแม่ปันเด็ง ทิศตะวันออก อาณาเขตติดต่อกับ บ้านสันดอนฮอม ต.บ้านปวง ทิศใต้ อาณาเขตติดต่อกับ บ้านปวง ต.บ้านปวง ทิศตะวันตก อาณาเขตติดต่อกับ บ้านฆ้องคำ ต.บ้านปวง ประวัติการจัดตั้งหมู่บ้าน เดิมเป็นป่า และปางควายของบ้านปวง หมู่ 7 ในปัจจุบัน และได้มานอนแรมเลี้ยงควายและมีการถางป่าเพื่อทำเป็นไร่ปลูกข้าวสาลี ปลูกฝ้าย ปลูกพริก และถางป่าเอาตามใจชอบ ตามกำลังของตนเองที่จะเอามากเอาน้อยโดยไม่ต้องไปจากใครการทำนาก็ไม่ค่อยได้ผลดีทำให้ข้าวไม่พอกินต้องขุดกินหัวเผือก กินก๋อยแทนข้าว การทำนาอาศัยน้ำจากน้ำปวง โดยมีการทำฝายกั้นน้ำแต่น้ำไม่พอใช้ก่อนการทำการเกษตรทำให้ข้าวตาย และกระต่ายกินข้าวเป็นส่วนใหญ่ทำให้ข้าวไม่พอกิน สมัยนั้นไม่มีรถจักรยาน ต้องเดินด้วยเท้าไปติดต่อกับหมู่บ้านอื่นๆ ครอบครัวเดิมที่ย้ายมานอนแรมเลี้ยงวัว เลี้ยงควาย ที่มาจากบ้านปวงทั้งหมดประมาณ 10 คน เริ่มมาตั้งเป็นหมู่บ้านดอนมูลเมื่อประมาณปี 2456 รวมถึงปัจจุบันเป็นเวลา 87 ปี บุคคลที่เริ่มมาบุกเบิกและตั้งชื่อเป็นบ้านดอนมูลคือ นายอ้าย หล้าวิชัย (ย้ายมาจากบ้านปวงตั้งแต่ยังเด็ก) นายหนานคำ /นางเต้า /นายอินแก้ว/นายหล้า/ นายพิจัย / นายอินต๊ะ / นายนนท์ / นายปิง / นายมามุย / นายธิ / นายดาว / นายตั๋น ประวัติชาติพันธุ์ ชาวบ้านเริ่มแรกเป็นชาวลั๊วะ และแจ๊ะ มาจาอำเภอเถิน จังหวัดลำปาง อำเภอแม่สะเรียงและอำเภอขุนยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน ที่มาแสวงหาที่ทำกิน และทำเลี้ยงสัตว์ และหลบหนีภัยสงคราม แต่ปัจจุบันชาวบ้านดอนมูลเรียกตัวเองว่า คนเมือง จากประวัติการจัดตั้งหมู่บ้านพอสันนิฐานว่า บุคคลเหล่านี้ คือ นายหนานคำ / นางเต้า / นายอินแก้ว / นายหล้า / นายพิจัย / นายอินต๊ะ / นายนนท์ / นายปิง / นายมามุย / นายธิ / นายดาว / นายตั๋น เป็นต้นกำเนิดหมู่บ้านดอนมูล โดยมาอาศัยเลี้ยงวัว เลี้ยงควาย อยู่หัวไร่ปลายนา แล้วเกิดหมู่บ้านขึ้นเป็นบ้านดอนมูล ประเพณี และวัฒนธรรม ศาสนาที่นับถือ คือ ศาสนาพุทธควบคู่ไปกับการนับถือผี ประเพณีดั้งเดิมที่สืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ ศาสนาพุทธเป็นศาสนาประจำหมู่บ้าน โดยมีวัดดอนแก้วเป็นศูนย์กลางมีประเพณีที่ได้รับสืบทอดมาดังนี้ 1. ประเพณีเลี้ยงผีปู่ย่า จะทำกันเมื่อเดือน 9 ออก 1 ค่ำ (เดือนพฤษภาคม) 2. เลี้ยงผีประจำหมู่บ้าน จะทำการเลี้ยงปีละ 2 ครั้ง ช่วงเดือน 5 ออก 5 ค่ำ (มกราคม) และเดือน 9 ออก 9 คำ (พฤษภาคม) 3. การเลี้ยงผีเจ้าพ่อปันมะหาด (การเลี้ยงผีศาลเจ้าประจำตำบล) จะกระทำเฉพาะคนเมืองเท่านั้น ชาวกะเหรี่ยงไม่เข้าร่วมทำเมื่อเดือน 9 ออก 9 ค่ำ (พฤษภาคม) ของทุกปี 4. การเลี้ยงผีเหมือง ผีฝาย จะกระทำช่วงฤดูกาลเพาะปลูก 5. การเลี้ยงผีไร่ ผีนา จะกระทำช่วงหลังฤดูกาลเก็บเกี่ยวพืชผลทางการเกษตร 6. ทานข้าวใหม่ (ทดแทนบุญคุณข้าว) จะทำช่วงเดือน 4 เป็ง ประมาณปลายเดือนมกราคมของทุกปีจะมีการถวายข้าวใหม่ ข้าวหลาม ทำบุญตักบาตรที่วัดดอนแก้ว 7. ฉลากพัตร จะมีขึ้นทุกเดือน 12 (กันยายน) ที่วัดดอนแก้ว 8. ประเพณีทานข้าวสังฆ์ (อุทิศส่วนกุศลให้กับคนตาย) จะมีการทำบุญครบ 100 วัน 1 ปี หรือ 3-5 ปี ด้านการปกครอง 1. นายอ้าย ใจต๊ะ เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรก อยู่ประมาณ 10 ปี 2. นายก้อนแก้ว เตชะนา เป็นผู้ใหญ่บ้านคนที่ 2 อยู่ประมาณ 13 ปี 3. นายสุทา สิงห์มะโจ เป็นผู้ใหญ่บ้านคนที่ 3 อยู่ประมาณ 10 ปี 4. นายบุญทา ใจต๊ะ เป็นผู้ใหญ่บ้านคนที่ 4 อยู่ประมาณ 10 ปี 5. นายบุญธรรม อินมณี เป็นผู้ใหญ่บ้าและได้รับการคัดเลือกให้เป็นกำนันบ้านปวง ด้านเศรษฐกิจ ในอดีตจะประกอบอาชีพทางการเกษตรแบบพอเลี้ยงชีพ เช่น ปลูกข้าวนาดำ ข้าวไร่ เลี้ยงสัตว์ หาของป่าไว้กิน ตั้งแต่ปี 2528 ชาวบ้านเริ่มปลูกถั่วลิสงไว้ขายเพื่อหาเงินมาเลี้ยงชีพในปัจจุบันชาวบ้านปลูกถั่งลิสง ข้าวนา กระเทียม หอมแดง ลำไย มะม่วง เพื่อไว้ขายซึ่งมีพืชผลเติบโตขึ้นมาผลผลิตมากทำให้เกษตรกรเดือดร้อน ราคาผลผลิตทางการเกษตรตกต่ำ ในปี 2539 แรงงานสตรีในหมู่บ้านเริ่มประกอบอาชีพทอผ้าไหมยกดอก ซึ่งมีสถานที่ติดต่อทำผ้าไหมยกดอกมี 3 แห่ง ซึ่งตั้งอยู่หมู่ที่ 9 บ้านสันดอนฮอม ต.บ้านปวง อ.ทุ่งหัวช้าง จ.ลำพูน และได้รับการสนับสนุนจากการศึกษานอกโรงเรียนที่มีกี่ทอผ้ามาให้การทอผ้าไหมยกดอกได้รับความสนใจจากสตรีภายในหมู่บ้านและภายในตำบล การทอผ้าไหมยกดอก ได้รับรายได้ให้กับชาวบ้านได้จำนวนมากในแต่ละปี และยังสามารถแก้วไขปัญหาความยากจนและการอพยพแรงงานจากชนบทเข้าเมืองได้มาก ด้านการดูแล และการจัดการป่า การดูแลและการจัดการป่าไม้หมู่บ้านดอนมูล เคยมีการรวมกลุ่มกับบ้านปวง บ้านล้อง บ้านใหม่ บ้านหนองกอก บ้านห้วยปิง เป็นเครือข่ายการจัดการทรัพยากร เริ่มแรกมีโครงการพัฒนาสมบูรณ์แบบเป็นแกนนำและต่อมาในปี 2535 ทางมูลนิธิพัฒนาศักยภาพชุมชนได้มาสานงานต่อ การกระทำในหมู่บ้านร่วมกันอนุรักษ์ป่าผืนนั้นไว้ร่วมกัน ในปลายปี 2541 ชาวบ้านร่วมกับหน่วยการจัดการต้นน้ำของการป่าไม้และโครงการชุมชนอนุรักษ์ป่าต้นน้ำ องค์การแคร์ประเทศไทยและมูลนิธิรักษ์ไทยร่วมกันจะจัดการการป่าและการดูแลป่า ชาวบ้านปวงได้ร่วมกันทำแนวป้องกันไฟป่าในเขตป่าของหมู่บ้าน